Skip to main content

Vulkanische gassen, gevaar voor de luchtvaart

Gassen afkomstig van vulkaanuitbarstingen

Vulkaanuitbarstingen kunnen grote hoeveelheden rotsfragmenten en fijne deeltjes (as) in de atmosfeer uitstoten, evenals meerdere gassen zoals:

  • CO
  • SO2
  • BrO
  • Waterdamp

 

Gas stijgt hoog en over grote afstanden

De rotsfragmenten vallen meestal snel terug op Aarde. Het as en de gassen kunnen echter hoog in de troposfeer stijgen, en zelfs de lagere stratosfeer bereiken, tot 15 en zelfs 20 km. De hoogte dat het uitgestoten materiaal bereikt is afhankelijk van de sterkte van de vulkaanuitbarsting, wat op zich afhankelijk is van het soort vulkaan.

Gevaren voor de luchtvaart

Het as dat uitgestoten wordt door vulkaanuitbarstingen kan een groot gevaar vormen voor de luchtvaart.

Het as kan:

  • het materiaal van het vliegtuig ernstig beschadigen
  • de sensoren opstoppen
  • het zicht van de piloten beperken
  • de ramen van het vliegtuig ernstig krassen

Als het de motoren van het vliegtuig kan binnendringen kan het as smelten (het heeft een smeltpunt van 1100°C), met als resultaat dat de motor kan uitvallen.

Aswolken in de lagere stratosfeer kunnen over zeer grote afstanden worden vervoerd, en kunnen dus meerdere dagen na een uitbarsting gevaarlijk blijven. De as uitgestoten tijdens de uitbarsting van de Pinatubo-vulkaan (1991) heeft vliegtuigen tot 1000 km ver beschadigd.

Gevaarlijke gassen afkomstig van vulkaanuitbarstingen

Van de gassen die vrijkomen tijdens een vulkaanuitbarsting is zwaveldioxide (SO2) op zichzelf ook een gevaar voor vliegtuigen. Het reageert met waterdamp om zwavelzuur (H2SO4) te vormen, dat corrosief is en daarom kan:

  • de verf en de ramen van het vliegtuig krassen
  • sulfaatafzettingen in de motoren creëeren

Afhankelijk van het soort uitbarsting kan de SO2 zich binnenin de aswolk bevinden, maar deze kan zich ook boven of onder de aswolk bevinden. Over het algemeen zal de as vanwege zwaartekrachteffecten sneller vallen dan de SO2, zodat op enige afstand van de vulkaan de as en de SO2-wolken kunnen worden gescheiden.

Uit al deze overwegingen is het duidelijk dat de veiligste procedure voor vliegtuigen uit de buurt van vulkanische wolken blijven is. Piloten kunnen een aswolk niet altijd zien (bijvoorbeeld 's nachts) en de as verschijnt niet op de radar. En SO2 en H2SO4 zijn kleurloze gassen en daarom onzichtbaar.

Als zwavelzuur het vliegtuig binnendringt wordt het gas gemakkelijk opgemerkt vanwege zijn sterke geur, maar dan bevindt het vliegtuig zich al in de wolk. Het is daarom van groot belang om op voorhand te weten waar vulkanische wolken zijn en welke hoogte ze bereiken.

Volledig artikel: Hazard to aviation of volcanic eruptions

Figuur 1: Aswolk van de Grímsvötn-vulkaanuitbarsting in november 2004. Credit: Matthew J. Roberts
Figuur 2: Uitbarsting van de Pinatubo-vulkaan in 1991
Figuur 3: Zicht op de Eyjafjallajökull-gletsjer en de vulkaanuitbarsting Hvolsvöllur op 17 april 2010. Credits: CC BY 3.0